Martin van Rooijen: ‘Als het wetgevingsproces niet voldoet, dan verwerpen we de Wtp!’

Onhoudbaar? Jaarsma: Drie jaar geleden zouden we een ander gesprek hebben. Toen stond de rente op nul, de beurzen stonden sky high, Die omstandigheden zouden niet moeten meetellen. Je moet de wet op z’n merites beoordelen: wat was de aanleiding voor de wet, staat die nog steeds? Dus om te kijken wat de wet toekomstbestendig maakt, moet je kijken of ‘ie hoge en lage rente aan kan, net als hoge én lage inflatie. Anders gebruikt je in mijn beleving gelegenheidsargumenten. Van Rooijen: Da’s waar, maar ik kan die vraag ook omkeren. Als we waren teruggegaan naar de oude vaste rekenrente van 2 procent, dan was de dekkingsgraad 35% hoger geweest. Dan was er nooit kortingsdreiging geweest. Maar men heeft dat systematisch nooit ook maar willen overwegen, laat staan invoeren.’ ‘Nog steeds ben ik boos over de uitspraken van DNB-president Klaas Knot, in tandem met toenmalig minister Koolmees. Zij zeiden: ‘het stelsel is onhoudbaar’, waarop ik zei: ‘nee, de rekenrente is onhoudbaar; die moet aangepast worden’. Daar reageerden ze op met: ‘dat kan helemaal niet’. En door te dreigen met pensioenkortingen begon iedereen te roepen: ‘het vertrouwen in het stelsel zakt weg – er moet een nieuw stelsel komen, een DC-regeling, met het oog op de arbeidsmarkt’’, zo blikt Van Rooijen terug. ‘Dat was – om het met een net woord te noemen – het breekijzer.’ Gevoelige buffers Er is veel dat de senator niet zint aan die ‘noodzaak’ van verandering. ‘Een echt DB-stelsel bestaat op dit moment feitelijk al niet meer. Het risico ligt ook bij de werknemer in het huidige stelsel. Ook het arbeidsmarkt-argument spreekt me niet aan, die is al 20 jaar aan het veranderen. Ondanks dat heeft het huidige stelsel – ik zie dat ook bij mijn drie kinderen – geweldig gepresteerd; ondanks de rekenrente. Het is niet zo dat je vanwege de arbeidsmarkt het stelsel moet veranderen. Gelukkig is het nieuwe stelsel onder druk van de bonden niet puur individueel geworden.’ Jaarsma: ‘Een voordeel van het nieuwe stelsel is ook nog dat je het FTK kwijt bent en buffers kunt vrijspelen. Dus waarom niet? Waarom gaan we toch niet over?’ Opnieuw raakt Jaarsma hier een gevoelig punt, in de visie van Van Rooijen: ‘Buffers zijn een gevolg van de rekenrente en het niet-indexeren. De redenering is dan ongeveer als volgt: ‘Nu gaan we de regels veranderen, die buffers die jullie als gepensioneerden nooit hebben kunnen krijgen in het huidige stelsel, die gaan we voor een groot deel vrijspelen’ zo schetst de senator, om eraan toe te voegen: ‘maar die buffers hadden ze wel moeten krijgen!’ Hij vervolgt de redenering: ‘en met die buffers kunnen we in de toekomst gaan indexeren. Ofwel: we pakken je eerst 30 procent af, de buffers laten we groeien, want er is een onvoorwaardelijke pensioenverplichting – die er overigens niet is – dan gaan we over naar een nieuw stelsel zonder die verplichting en dan gaan we de buffers uitkeren.’ Van Rooijen schetst het met cynisme en merkt op: ‘Die buffers had je ook in het bestaande stelsel kunnen uitkeren, mits je de rekenrente laat vervallen. Dit bewijst: er waren buffers, maar de rekenrente blokkeerde dat. In het nieuwe stelsel schaffen we de rekenrente af en dan gaan we die buffers uitkeren – waarbij met name de ouderen de gemiste indexatie definitief kwijt zijn: 60, 70 miljard bij gepensioneerden en nog eens 100 miljard bij de werkenden.’

Gepensioneerden vangen bot Jaarsma: ‘Maar is dat zo? Dertig procent is buffer, die komt toch vrij? Netto kun je met 25 procent alle individuele potjes vullen bij het invaren. Dat potje wordt zo hoog dat deelnemers een hogere uitkering krijgen. Dat blijkt uit berekeningen.' Van Rooijen glundert: ‘Dat jij dat nu zo zegt, toont feilloos aan dat dit ook in het bestaande systeem had gekund. Maar dat wilde men niet. Men wilde per se naar een ander stelsel, vanwege de arbeidsmarkt en de doorsneeproblematiek.’ Hij constateert: ‘Voor de gepensioneerde zal er nauwelijks of geen indexatie plaatsvinden. Daar bovenop komt het lifecycle beleggen. En als ik iets vreselijk vindt – en ik vind veel dingen vreselijk – dan is het lifecycle beleggen. Naarmate je ouder wordt wil je – zegt men – minder risico lopen en dus gaat men in staatsobligaties beleggen. Dat hoeft niet per se, maar dat doen ze nu ook al – onder dwang van DNB. Dus wat gebeurt er nu? Die obligaties moet je beschermen tegen het dalende renterisico. Voor gepensioneerden levert het nieuwe stelsel dus niks op. Het meest erge is dan: er komt helemaal niets terecht van een koopkrachtig pensioen. Heilig punt Een andere open zenuw bij 50PLUS is het bezwaarrecht. Van Rooijen: ‘Wat nu in de plaats van het individuele bezwaarrecht komt, dat is allemaal niks, het is franje. Ik snap het wel, want als je het wel doet, dan gaan de mensen die niet over willen, het moeilijk maken voor degenen die wel over willen. Maar het feit dat men bang is dat mensen bezwaar gaan maken - dat zullen er miljoenen zijn – betekent dus dat ze weten dat ze fout zitten.’ ‘Dus’, zo schetst Van Rooijen de redenering die hier volgens hem gevolgd is, ‘weet je wat? We gaan dat bezwaarrecht schrappen, dan hebben we er geen last van.’ ‘Dat is een simpele, cynische en harde conclusie die ik trek. Afgezien van de rekenrente die ze niet wilden veranderen is dit de grootste fout die de politiek gemaakt heeft. Dat individuele bezwaarrecht is een heilig punt.’ ‘Het bezwaarrecht had in de Tweede Kamer hersteld moeten worden. Natuurlijk wilde de coalitie dat niet. De PvdA en GroenLinks hebben het ook niet aangedurfd omdat ze daarmee de boel op scherp hadden gezet en hun steun aan het wetsontwerp hadden moeten intrekken.’